อาเทสะ:แปลงพยัญชนะ

อาเทสะ แปลงพยัญชนะ มี 4 วิธี คือ

สระอยู่ข้างหลัง ให้อาเทสหรือแปลง ติ เป็น จ แล้วซ้อน จฺ เช่น

• อิติ + เอวํ                เป็น      อิจฺเจวํ
• อิติ + อาทิ              เป็น     อิจฺจาทิ
• ปติ + อุตฺตริตฺวา    เป็น     ปจฺจุตฺตริตฺวา

แปลง อภิ เป็น อพฺภ เช่น

• อภิ + อุคฺคจฺฉิ          เป็น     อพฺภุคฺคจฺฉิ
• อภิ + อุคฺคจฺฉติ       เป็น     อพฺภุคฺคจฺฉติ
• อภิ + อกฺขานํ          เป็น     อพฺภกฺขานํ

แปลง อธิ เป็น อชฺฌ เช่น

• อธิ + อคมา            เป็น     อชฺฌคมา
• อธิ + โอกาโส        เป็น     อชฺโฌกาโส
• แปลง ธ ของ อิธ ที่อยู่หลังจาก เอกํ เป็น ท เช่น
• เอกํ + อิธ + อหํ        เป็น  เอกมิทาหํ  (เปลี่ยนนิคหิต อํ เป็น ม สะกด แล้วแปลง อิธ เป็น ท)

สระหรือพยัญชนะข้างหลัง อาเทสพยัญชนะได้ ไม่จำกัด

• สาธุ + ทสฺสนํ  เป็น    สาหุ ทสฺสนํ     (ธ เป็น ห)
• สุคโท               เป็น     สุคโต             (ท เป็น ต)
• ทุกฺกตํ              เป็น     ทุกฺกฏํ            (ต เป็น ฏ)
• คนฺตพโพ         เป็น     คนฺธพฺโพ       (ต เป็น ธ)
• อตฺตโช             เป็น     อตฺรโช          (ต เป็น ร)
• กุลุปโค            เป็น     กุลุปโก          (ค เป็น ก)
• มหาสาโร         เป็น     มหาสาโล      (ร เป็น ล)
• ควโย                เป็น     ควโช             (ย เป็น ช)
• นิยโต               เป็น     นิยโก             (ต เป็น ก)
• ปนีตํ                 เป็น     ปณีตํ             (น เป็น ณ)

พยัญชนะอยู่ข้างหลัง อาเทสหรือแปลง อว เป็น โอ เช่น

• อว + นทฺธา    เป็น     โอนทฺธา